Sınır Koyma Yolculuğundaki “Yol İşaretleri”
Bir önceki yazımızda sınırların önemini ve çocuğun gelişiminde nasıl bir rol oynadığını ele almıştık. Şimdi ise bu sınırların nasıl olması ve olmaması gerektiğine odaklanarak anne baba olarak sınır koyma yolculuğunda etkili sınır koymanın temel ilkelerini daha detaylı bir biçimde inceleyeceğiz.
Sınırlar Nasıl Olmalı:
- Gelişim Dönemine Uygun Olmalı: Sınırlar, çocuğun yaşına ve gelişim seviyesine uygun olmalıdır. Çocuğun anlamakta zorlanacağı karmaşık kurallar yerine, onun hazır bulunuşluğu ve beceri düzeyine uygun somut ve net yönergeler belirlenmelidir.
- Tutarlı Olmalı: Sınırlar bir gün var olup ertesi gün yok olmamalı. Çocuğun kurallar konusunda kafa karışıklığı yaşamaması ve sınırları içselleştirebilmesi için istikrarlı bir biçimde uygulanmalıdır.
- Ortak Kararla Alınmalı: Anne babaların belirledikleri sınırlar konusunda aynı fikirde olmaları ve birbirlerini desteklemeleri, sınırların etkinliğini artırır. Tutarsız yaklaşımlar, çocuğun sınırları sorgulamasına ve kuralları ihlal etmesine neden olabilir.
- Model Davranışlar İçermeli: Ebeveynler, koydukları kuralların ve sınırların bizzat kendileri de parçası olmalıdır. Çocuklar, ebeveynlerinin davranışlarını gözlemleyerek öğrenir; bu nedenle anne babalar çocuklarına iyi bir rol model olmalıdır.
- Nedenleri Açıklanmalı: Sınırların neden var olduğunu ve çocuk için ne anlama geldiğini açıklamak, çocukların bu sınırları anlamalarına ve kabul etmelerine yardımcı olur.
- Esnek Olmalı: Sınırlar kaya gibi sert değil, bambu gibi esnek olmalıdır. Sınırlar söz konusu olduğunda ebeveynlerin net ve kararlı bir tutum sergilemesi önemli olsa da bazen çocuğun ruh haline ya da deneyimlediği duruma göre küçük değişiklikler yapabilmek gerekir.
Sınırlar Nasıl Olmamalı:
- Katı ve Esnemeyen: Hiçbir durumda değiştirilmeyen ya da çocuğun duygusal ve gelişimsel gereksinimlerini göz önünde bulundurmayan katı sınırlar, çocukta stres ve direnç yaratabilir.
- Tutarsız ve Belirsiz: Sınırların bir gün uygulanıp diğer gün uygulanmaması, çocuğun kuralları ciddiye almamasına ve sınırların önemini sorgulamasına yol açar.
- Açıklamasız: Sadece “çünkü ben öyle söyledim” yaklaşımıyla açıklanmayan sınırlar, çocuğun bu kuralları anlamadan ve içselleştirmeden uygulamasına neden olabilir.
- Ebeveyn Tarafından İhlal Edilen: Ebeveynlerin kendileri için geçerli olmayan sınırlar koyması, çocukta adaletsizlik ve güvensizlik duygusu uyandırır.
- Gelişim Düzeyine Uygun Olmayan: Çocuğun yaşına ve gelişim seviyesine uygun olmayan sınırlar, beklentilerin karşılanamamasına ve çocuğun başarısız hissetmesine yol açabilir.
RPDM olarak gerçekleştireceğimiz sınırlar ile ilgili veli paylaşım toplantımızda, bu başlıkları ayrıntılı bir biçimde ele almayı ve somut örneklerle desteklemeyi hedefliyoruz.